De 4 fasen van Dementie
Fase 1: Bedreigd
In de beginfase gaat het opnemen van nieuwe informatie moeilijker, voelt het alsof je de grip op je omgeving kwijtraakt en krijg je moeite met logisch redeneren en vooruit plannen. Ook is lezen, schrijven en spreken lastiger. Vaak reageren mensen in dit stadium met ontkennen, verbergen, woede, in zichzelf keren en somberheid. Ze voelen zich bedreigd.
Langzaamaan merk je dat je niet meer altijd op je geheugen kunt vertrouwen. Dit roept schaamte op, die je probeert te verbergen. Ben ik vanochtend onder de douche geweest? Ik weet het even niet meer. Nou ja, morgen weer een dag.
Men ziet kleine veranderingen in gedrag of capaciteiten. Recente gebeurtenissen worden vergeten. Het kan helpen om mensen af en toe mee te nemen in de dagelijkse handelingen. Zodat er geen ‘achterstallig onderhoud’ plaatsvindt als het gaat om persoonlijke verzorging. Zorg dat iemand zich op een prettige manier geholpen voelt in plaats van het idee krijgt dat hij of zij dingen vergeet. De beste hulp is rekening houden met iemands gevoelens en hem niet teveel te confronteren. Schaamte en boosheid kan opspelen wanneer iemand merkt dat hij iets niet meer weet. Houd daarnaast rekening met zijn lichamelijke functies. De meeste dingen kunnen nog zelfstandig uitgevoerd worden, maar een helpende hand is soms fijn.
Kenmerken van de bedreigde fase van dementie:
- wantrouwig, achterdochtig
- minder geïnteresseerd in activiteiten
- problemen met rekenen
- problemen met spreken, niet op woorden kan komen.
- zich vaker herhaalt, of middenin in een verhaal de draad kwijt is
- sneller geïrriteerd dan normaal
- het bekende graag doet en het onbekende vermijdt
- veel piekert, neerslachtig en zelfs depressief wordt
- zich moeilijk kan aanpassen aan veranderingen
- moeilijk beslissingen kan nemen of plannen maakt
- sneller anderen de schuld geeft, bv van zoek gemaakte spullen
- meer met zichzelf bezig is, en minder rekening houdt met anderen
- details van dingen die pas gebeurd zijn sneller vergeet
Fase 2: Verdwaald
In de verdwaalde fase worden de veranderingen duidelijker. Je hebt meer hulp nodig bij dagelijkse bezigheden zoals eten, wassen en aankleden. Ook vergeet je steeds meer, je herhaalt dingen en krijgt moeite om mensen te herkennen. Er kan sprake zijn van urineverlies, maar dat merk je zelf niet. Er is steeds meer desoriëntatie in tijd, plaats en persoon.
Je bent verdwaald in je eigen huis. Hoe zat het ook alweer? Het toilet, dat moet hier toch ergens zijn? Oeps.. te laat. Snel mijn broek uit, dan ziet niemand dat hij nat is.
Houd vaste routine en vertrouwde activiteiten aan. Dat geeft houvast. Communiceer op dezelfde lijn als waarop iemand ligt. Maak oogcontact en raak iemand zachtjes aan. Praat langzaam, duidelijk, op een geruststellende toon. Stel geen vragen waarop iemand het antwoord niet weet. Complimentjes en aanmoedigingen zijn fijn. Probeer zo veel mogelijk bij de dagelijkse verzorging te ondersteunen. Neem het niet helemaal over, maar doe het samen. De beste hulp in de verdwaalde fase is rekening houden dat iemand sturing en begeleiding nodig heeft bij dagelijkse activiteiten zoals persoonlijke verzorging. Let erop dat iemand mogelijk incontinent kan worden door een ongelukje. Meer informatie over naar het toilet bij dementie.
Kenmerken van de verdwaalde fase bij dementie:
- bepaalde dagelijkse handelingen niet meer kunnen, hulp nodig hebben
- moeite krijgen met lezen en het voeren van een gesprek
- moeite met het herkennen en gebruiken van voorwerpen
- snel vergeten wat kort geleden gebeurd is
- verward in tijd en plaats, bv. ‘s nachts wakker zijn, op rare plaatsen urineren
- snel verdwaalt buiten bekend gebied
- namen van bekenden vergeten, of mensen door elkaar halen
- dingen ziet en hoort die er niet zijn
- vaak dezelfde dingen zegt
- zich thuis veiliger voelt en bezoeken buitenshuis vermijdt
- heftigere emotionele reacties vertoont dan gewend
- Soms incontinent door een ongelukje
Fase 3: Verborgen
In deze fase ben je je niet meer bewust van wie je bent en je maakt weinig tot geen contact met de omgeving. Alle besef van tijd, plaats en persoon is verdwenen. Je gebruikt je stem nog wel, maar je bent moeilijk te verstaan. In het begin beweeg je je nog schuifelend voort, maar na verloop van tijd raak je aangewezen op een rolstoel. Telkens herhalende bewegingen en geluiden verraden iets van je behoeften en emoties. Vaak gaat het om basisbehoeften zoals warmte, kou, rust, prettige prikkels, honger of pijn.
De wereld voelt vreemd, niet meer als thuis. Ik zie schimmen. Jij ook? Je voelt je bang en boos, maar kunt je gevoelens niet onder woorden brengen. Je krijgt medicijnen. Kunnen die misschien invloed hebben op iemands incontinentie? Soms heeft een probleem een andere oorzaak dan we denken.
Let op iemand en beweeg mee in dit nieuwe zijn. Achterhaal wat iemand wel of juist niet wil. Iedere dag douchen is misschien niet nodig als er veel weerstand is. Wat is iemand gewend van vroeger? Maak regelmatig contact en raak iemand zachtjes aan. Probeer waar kan een dialoog te houden, geen monoloog. Wanneer iemand zich ontspannen en opgewekt voelt, kan hij of zij zich zomaar ineens heldere dingen zeggen of liedjes meezingen. Veel mensen, drukte, lawaai, plotselinge geluiden, fel licht en dergelijke maken u erg onrustig. Muziek is heel belangrijk. Liedjes uit de kindertijd maken prettige herinneringen los. De beste hulp in de verborgen fase is meebewegen met het nieuwe zijn. Kijk en luister naar wat iemand prettig is. Help en ondersteun iemand volledig in de dagelijkse activiteiten zoals persoonlijke verzorging. Ook zal hij hulp nodig hebben met zelfstandig lopen. Mogelijk is iemand in deze fase volledig incontinent van urine en ontlasting. Zorg in dit geval voor het juiste incontinentiemateriaal.
Kenmerken van de verborgen fase van dementie:
- sneller overstuur, boos, agressief of achterdochtig worden
- weglopen of de weg kwijtraken
- verward zijn over de tijd, plaats en persoon
- ‘s nachts opstaan omdat hun slaap/waakritme verstoord raakt
- zichzelf of anderen in gevaar brengen door hun vergeetachtigheid – bijvoorbeeld door het niet uitzetten van het gas van het fornuis
- zich op een ongewone manier gedragen, zoals naar buiten gaan in hun nachtkleding
- problemen hebben met de waarneming, en in sommige gevallen hallucinaties hebben
- zich direct na een handeling is vergeten dat hij dat heeft gedaan, zoals eten
- dezelfde zinnen of geluiden steeds herhalen
- hulp nodig heeft met eten, wassen, baden, het toilet gebruiken en aan- en uitkleden
- allerlei dagelijkse voorwerpen niet herkennen
- steeds minder mobiel wordt, soms lijkt zijn lijf te verstijven
- Mogelijk volledig incontinent van urine en/of ontlasting
Fase 4: Verzonken
In de eindfase van dementie verliest taal zijn betekenis. Alleen geuren, beelden, geluiden hebben betekenis. In dit stadium heeft de persoon nog meer hulp nodig. Geleidelijk wordt hij volledig afhankelijk van anderen. Het geheugenverlies is groot: de persoon kan bekende voorwerpen, mensen of plekken niet meer herkennen.
Stilte. In bed. Lekker warm. Geen gedachte. Ik ben er niet meer, op deze wereld. Het is tijd om te gaan. Laat je me los? “Een volwassen mens ongetemd zien, is het mooiste wat ik ken”, zei Adelheid Roosen over haar moeder met dementie. Hoe kom je tot een menswaardig einde?
Men leeft alleen nog vanuit eigen primaire behoeften en zonder emoties. Het is belangrijk dat elk contact belevingsgericht is. Een prettige stem, een liefhebbende toon, fijne muziek en aangename zintuigelijke prikkels. Hoe kun je iemand tot het laatste moment menswaardig bijstaan? De beste hulp in deze fase is er zijn. Ook al kent iemand je niet meer. Probeer fijne herinneringen terug te halen. Zodat je iemand herinnert zoals hij was.
Kenmerken van de verzonken fase van dementie:
- geen oogcontact
- in zichzelf gekeerd
- de meeste prikkels uit de omgeving komen niet binnen
- volledige desoriëntatie
- niet bewust van omgangsnormen
- gevoelens en stemming zijn moeilijk waar te nemen
- zoekt zelf geen contact
- volledig incontinent van urine en ontlasting
Dementie en incontinentie in cijfers
- 73% van de mensen met dementie woont thuis
- 34% heeft last van urineverlies gedurende de dag
- Tussen 21% en 34% heeft last van urineverlies tijdens de nacht
- Afhankelijk van de studie heeft 7 tot 28% last van verlies van ontlasting
- Van alle ouderen met ontlastingsincontinentie heeft 27% de diagnose dementie
Aanbevolen producten
-
Wassen zonder waterVerzorgend wassen
-
Wassen zonder waterIncontinentiewashandjes
-
Absorberende broekjesAbena Pants Special
-
Absorberende broekjesABENA Pants
Onze zorggebieden
Als specialist in basiszorg willen wij jou als zorgprofessional helpen grip te krijgen op goede zorg. Dat doen we met het bieden van de beste basiszorg. Op welk gebied kunnen wij je helpen?
