Overloopincontinentie

Over overloopincontinentie of druppelincontinentie

Bij overloopincontinentie of druppelincontinentie is er letterlijk sprake van het ‘overlopen’ van de blaas. Doordat mensen met overloopincontinentie niet goed in staat zijn om de complete blaasinhoud uit te plassen raakt de blaas overvol, met uiteindelijk druppels of scheutjes ongewild urineverlies als gevolg.

Tien tot vijftien procent van de mensen met ongewild urineverlies heeft last van overloopincontinentie. In tegenstelling tot stressincontinentie en aandrangincontinentie komt deze soort incontinentie vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Daarnaast komt overloopincontinentie relatief vaker voor bij oudere mensen. Geslacht of leeftijd zijn echter geen directe oorzaken van overloopincontinentie. Meestal is er sprake van onderliggende problemen die deze vorm van ongewild urineverlies veroorzaken zoals prostaatproblemen als gevolg van een (goedaardige) prostaatvergroting of zwellingen in de eierstokken en baarmoeder, diabetes en het gebruik van bepaalde medicijnen zoals antidepressiva.

De werking van de blaas

Om de oorzaak van overloopincontinentie goed te begrijpen, is het belangrijk om te weten hoe het plasproces in zijn werk gaat. Urine wordt aangemaakt in de nieren, van waaruit de urine doorvloeit richting de blaas. Als er veel urine in de blaas is, wordt het gebied tussen de urineleiders en de plasbuis een beetje uitgerekt. Gevoelszenuwen in de blaaswand worden geactiveerd en de hersenen krijgen een signaal dat de blaas vol begint te raken. Dit gebeurt al bij een inhoud van ongeveer 0,2 liter, maar de aandrang wordt heviger naarmate de blaas voller raakt. Onderaan de blaas zit de opening van de plasbuis waardoor de urine het lichaam verlaat. De hersenen ontvangen het plassignaal, stimuleren vervolgens de spieren rond blaaswand om zich samen te trekken en sturen een signaal naar de sluitspier om zich te ontspannen waardoor iemand kan plassen. Wanneer de gevoelszenuwen of de spieren rond de blaas niet goed functioneren en het niet goed mogelijk is om te plassen, bestaat de kans dat overloopincontinentie ontstaat.

Oorzaken overloopincontinentie

Dat is onder andere het geval bij mensen met diabetes oftewel suikerziekte. Bij diabetici bestaat de kans dat de zenuwen die de spieren in de blaaswand aansturen beschadigd raken, waardoor de blaasspieren niet goed samentrekken en de blaas niet helemaal leeg wordt geknepen tijdens het plassen. Als dit gebeurt raakt de blaas overvol en stroomt deze over, zonder dat er aandrang is om naar toilet te gaan. Het overgrote deel van overloopincontinentie ontstaat echter bij mannen op leeftijd. De reden dat vooral oudere mannen te maken krijgen met overloopincontinentie houdt verband met prostaatproblemen die kunnen ontstaan door de groei van de prostaat naarmate de leeftijd van een man vordert. Doordat de prostaat tegen de plasbuis aanligt kan deze de plasbuis samendrukken, waardoor er minder ruimte is voor de urine en mannen niet langer in staat zijn om de complete blaasinhoud te ledigen. Bij vrouwen kunnen zwellingen in de eierstokken of een verzakking van de baarmoeder om dezelfde reden zorgen voor problemen, terwijl ook nierstenen in de plasbuis en operaties van of rond de blaas (tijdelijk) voor overloopincontinentie kunnen zorgen. Bij kinderen kan een aangeboren afwijking reden zijn voor de klachten.

Bestel een gratis proefpakket

Zoek samen met je cliënt het juiste incontinentieproduct van Abena. Zo werken we samen aan de best passende continentiezorg.

Bestel een proefpakket

Symptomen en oplossingen overloopincontinentie

Mensen met overloopincontinentie ervaren naast ongewild urineverlies vaak ook pijn tijdens het plassen. De hoeveelheid urineverlies en de ernst van de klachten hangt af van de mate waarin de prostaat is opgezet en in hoeverre de blaasspier naar vermogen werkt. Omdat overloopincontinentie op den duur kan leiden tot nierproblemen, is het verstandig om op tijd een huisarts te raadplegen. Ook kunnen plasklachten de oorzaak zijn van prostaatkanker, al gaat het in veruit de meeste gevallen om een goedaardige vergroting van de prostaat. Omdat overloopincontinentie niet altijd te onderscheiden is van andere soorten incontinentie, wordt naast het bijhouden van een plasdagboek soms ook lichamelijk onderzoek uitgevoerd. Bij lichamelijk onderzoek probeert de arts met zijn vingers te voelen of de prostaat is opgezet. Bij vrouwen doet de (huis)arts dit ook met de eierstokken. Om bij mannen een vergrote prostaat te onderzoeken wordt een rectaal onderzoek uitgevoerd, ook wel rectaal toucher genoemd. Indien nodig kan er ook een echo worden gemaakt, waarop duidelijk wordt wat de oorzaak van de plasproblemen is en welke behandeling noodzakelijk is.

Keuze incomateriaal

Download infographic

Of bestel de gratis toolbox met meer infographics

Behandelingen overloopincontinentie

Veel mannen blijven te lang rondlopen met overloopincontinentie en andere prostaatproblemen. Door er vroeg bij te zijn kan de oorzaak op tijd worden aangepakt en kunnen de klachten tot een minimum worden beperkt.
De behandeling van overloopincontinentie begint met het volledig leegmaken van de blaas. Dit gebeurt door middel van een katheter. Het maakt het mogelijk voor een arts om lichamelijk onderzoek te doen of een echo te maken.
Overloopincontinentie kan ook ontstaan door regelmatig langdurig de plas op te houden. De blaasspieren kunnen hierdoor uitrekken en op termijn hun knijpkracht verliezen. Dit maakt het moeilijker om de blaas volledig leeg te plassen. Door bij aandrang op tijd naar het toilet te gaan kan overloopincontinentie worden voorkomen.
Plasklachten kunnen worden veroorzaakt en versterkt door het eten en drinken van bepaalde voedingsmiddelen. Met name alcohol en cafeïne hebben een slechte invloed op de blaas, maar ook citrusvruchten en -sappen, tomaten en pepers kunnen een negatieve invloed hebben.
Wanneer overloopincontinentie niet kan worden behandeld door blaastraining, bekkenbodemoefeningen of medicijnen kan onder meer worden gekozen voor neurostimulatie. Bij neurostimulatie wordt een elektrode in de onderrug geplaatst. Middels een klein apparaatje worden signalen naar de zenuwen in de blaas gestuurd, waardoor de klachten van overloopincontinentie overgaan of verminderen.
Bij een goedaardige prostaatvergroting als oorzaak van aandrangincontinentie kan medicatie worden gegeven om de spieren van de blaas en de prostaat te ontspannen.
Indien medicijnen geen oplossing bieden voor de problemen kan een operatie worden overwogen om de prostaat te verkleinen en de plasbuis meer ruimte te geven.
Overloopincontinentie bij vrouwen kan in sommige gevallen worden behandeld met bekkenbodemtherapie. Eventuele zwellingen van de eierstokken of de baarmoeder kunnen met een operatie worden verwijderd.
Wanneer er geen behandeling mogelijk is voor overloopincontinentie kan er voor worden gekozen om de blaas regelmatig met een katheter leeg te maken om nierklachten te voorkomen.

Incontinentiemateriaal bij overloopincontinentie

Mensen met overloopincontinentie verliezen regelmatig druppels of scheutjes urine. Incontinentiemateriaal beschermt tegen ongewild urineverlies en gaat de verspreiding van nare geurtjes tegen. Ook biedt betrouwbaar incontinentiemateriaal bescherming tegen incontinentie geassocieerde huidproblemen (IAD). De keuze voor incontinentiemateriaal hangt onder meer af van de mate van urineverlies, soort incontinentie en levenssituatie. Vraag hiervoor advies bij de huisarts, apotheek of neem contact op met het Abena Adviesteam. Met een indicatie van een (huis)arts of specialist komt incontinentiemateriaal bovendien in aanmerking voor een vergoeding van de zorgverzekeraar.