Schaamte bij incontinentie

Omgaan met schaamte bij incontinentie

Incontinentie is (helaas) een onderwerp waar veel mensen zich voor schamen. Die schaamte kan zo erg worden dat die leidt tot sociale isolatie of onbegrepen gedrag. Wat kun je daar als zorgprofessional aan doen?

De eerste stap om schamen over broekplassen en ontlasting-incontinentie om te buigen naar controle is een open gesprek met je cliënt. Benadruk daarin dat incontinentie heel vaak voorkomt (grote kans dat de buurman het ook heeft!) en dat er heel veel manieren zijn om ongelukjes ongemerkt (en geurloos) voor de buitenwereld op te vangen en je dus toch zeker te voelen in geval van ongewenst urine- en ontlastingsverlies.

Herken de signalen van schaamte

Het eerste probleem waar zorgverleners tegenaan lopen is het signaleren van het probleem. Omdat schaamte zo verweven is met incontinentie zal je cliënt er in eerste instantie alles aan doen om het ook voor jou verborgen te houden. Je merkt waarschijnlijk enkele gedragsveranderingen. Mensen durven niet goed te lachen of te hoesten, drinken weinig, vermijden lichamelijke inspanning en blijven letterlijk op afstand van anderen. Het kan uiteindelijk zo ver gaan dat mensen liever niet meer buiten hun kamer komen, bezoek afzeggen en contacten met anderen steeds meer uit de weg gaan. Ze zijn immers bang dat anderen het ruiken als ze urine of ontlasting verliezen en zien op tegen het gebruiken en/of meenemen van allerlei hulpmiddelen. Het kan ook zijn dat iemand weigert dat je helpt met aan- en uitkleden en/of wassen. Wees alert op dit soort (ontwijk)gedrag.

Krijg grip op continentiezorg!
Ga direct aan de slag met de gratis toolbox.

Creëer je persoonlijke Toolbox

Incontinentie in cijfers

Wat een goed begin kan zijn, is het onderwerp luchtig ter sprake te brengen, de reactie af te wachten en voorzichtig door te vragen. Deze cijfers kunnen je helpen bewijzen dat incontinentie niets is om je voor te schamen:

Ca. 400.000 vrouwen en 300.000 mannen in Nederland hebben last van incontinentie.
40% van hen is jonger dan 45; 8% jonger dan 30; het is dus geen ouderdomskwaal
75% gebruikt materialen om urine op te vangen; 25% dus niet!
15% spreekt nooit over urineverlies (en blijft onnodig lang met klachten rondlopen).

Aan jou vervolgens om de oorzaak van die schaamte bij jouw cliënt te achterhalen en weg te nemen.

Voorbeelden van oorzaken van schaamte en de daarbij passende oplossing:

Men schaamt zich voor ongelukjes ten gevolge van het niet op tijd op het toilet kunnen komen. Oplossing: kijk naar passend incontinentiemateriaal, een incontinentiebroekje bevordert in veel gevallen de zelfredzaamheid. En begeleid je cliënt om de zoveel tijd naar het toilet of geef hem of haar reminders. Doe dit als standaard onderdeel van je routine en zonder er woorden aan vuil te maken, dan weet je cliënt dat dit er gewoon bij hoort.

Er is sprake van lekkage waardoor iemand een natte broek of nat bed heeft. Oplossing: kijk welk materiaal geschikt is voor de cliënt en zijn/haar vorm van incontinentie en houd daarbij rekening met het juiste absorptieniveau. Kijk altijd naar de oorzaak van lekkages. Soms heeft het niet teveel drinken voor het slapen gaan al een positief effect.

De cliënt houdt niet van lichamelijk contact, schaamt zich misschien niet alleen voor incontinentie maar ook voor zijn/haar kwetsbaarheid en rode huid ten gevolge van ongelukjes. Belangrijk hier is geduld, respect en heel alert zijn op signalen. Weet wanneer het verschoonmoment eraan komt en zorg dat je er voldoende tijd voor hebt. Is de cliënt eenmaal overtuigd van jouw goede bedoelingen en het feit dat op tijd verschonen juist helpt tegen de schaamte (want minder ongelukjes en rode huid), dan zal het steeds makkelijker gaan.

Vraag familieleden en huisarts ook naar signalen. De kans is aanwezig dat ze incontinentie- en schaamteklachten wel met hen bespreken, maar nog niet met jou. Neem het thema bovendien mee in het werkoverleg. Misschien komen jij en je collega’s nog andere vormen van schaamte tegen en weet een teamlid een goede oplossing.

Sluit een onderliggende aandoening uit

Hoewel het zo ontzettend lastig is om erover te praten, is een bezoekje aan de huisarts altijd aan te raden bij incontinentie. Leg je cliënt uit dat een aantal oorzaken prima te verhelpen is met fysiotherapie, medicatie en soms een operatie. Bovendien kan de incontinentie een symptoom zijn van een ernstigere aandoening en die moet niet op zijn beloop worden gelaten. Praat hier over met je cliënt en overtuig hem of haar van de noodzaak. Vertel duidelijk dat een oplossing vaak snel in zicht is zodra het probleem op tafel ligt bij een professional. Juist ook omdat die er zo veel mee te maken krijgt.

Keuze incomateriaal

Download infographic

Of bestel de gratis toolbox met meer infographics

Kies het beste incontinentiemateriaal

Als een onderliggende aandoening uitgesloten is en als fysiotherapie (bekkenbodemoefeningen), medicijnen of een operatie niet aan de orde zijn voor jouw cliënt, is het zaak te kiezen voor het juiste incontinentiemateriaal. Ieder mens is anders, iedere vorm van incontinentie is anders en daarom is er geen algemene oplossing die voor iedereen werkt. Er zijn diverse absorberende materialen beschikbaar zoals inlegverbanden voor vrouwen en mannen, incontinentiebroekjes en heupbandsystemen. Kies altijd voor maximaal ademend materiaal dat de huid goed beschermd. Want voorkomen is immers beter dan genezen.

Meer weten over welk type materiaal of welke maatvoering voor jouw cliënt geschikt is? Kijk op deze pagina.

Praten helpt de levenskwaliteit verbeteren

Hoe dan ook ervaart letterlijk iedereen meer kwaliteit van leven als dat vervelende maar tegelijk zeer veel voorkomende incontinentieprobleem wordt aangepakt. Bekkenspieroefeningen werpen wel degelijk hun vruchten af en het gebruik van goed absorberend en goed passend incontinentiemateriaal geeft je cliënt direct zijn of haar bewegingsvrijheid en gevoel van zekerheid terug. Help je cliënt daarom écht om incontinentie bespreekbaar te maken en laat hem of haar voelen dat schaamte nergens voor nodig is.

Zelfredzaamheid

Download infographic

Of bestel de gratis toolbox met meer infographics

De beste hulp bij schaamte

Misschien vind jij het ook lastig om het probleem aan te kaarten of stuit je op een bijna ondoordringbare muur van schaamte bij je cliënt? Vraag dan ondersteuning aan de productspecialisten van Abena. Zij kunnen je ondersteunen bij: